Als werkgever is het beheren van roostervrije dagen binnen je organisatie een belangrijke taak. Dit artikel zet helder uiteen wat het verschil is tussen wettelijke vakantiedagen en bovenwettelijke vakantiedagen, hoe cao’s (zoals de cao Bouw & Infra) doorwerken, en welke regels gelden bij het vaststellen en plannen van roostervrije dagen. Ook lees je hoe je roostervrije dagen plant en toekent, rekening houdend met de jaarplanning en individuele verzoeken.
Wat zijn roostervrije dagen?
Roostervrije dagen (vaak ADV/ATV genoemd) zijn dagen waarop werknemers niet hoeven te werken en die niet onder de wettelijke vakantiedagen vallen. Ze kunnen vast in het jaarrooster zijn opgenomen of flexibel worden ingezet afhankelijk van bedrijfsbehoefte en werknemersverzoeken.
We onderscheiden daarnaast wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen. Wettelijke vakantiedagen zijn het minimum dat de wet garandeert; bovenwettelijke dagen komen daar bovenop en volgen uit cao of individuele afspraken.
Wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen
Elke werknemer heeft recht op minimaal vier keer de wekelijkse arbeidsduur aan wettelijke vakantiedagen per jaar (bij 5 dagen werken: 20 dagen). Bovenwettelijke vakantiedagen zijn extra dagen uit cao of arbeidsovereenkomst en kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt voor aaneengesloten vakantie of leeftijds-/inzetbaarheidsdagen.
Voorbeeld individueel budget: 5 bovenwettelijke vakantiedagen + 5 individueel opneembare roostervrije dagen + 24 uren kort verzuim = 43 verlofdagen totaal, waarvan 13 in het individueel budget. Let op: dit is een voorbeeld; rechten verschillen per cao/bedrijf. Jongeren onder 18 kunnen aanvullende regels hebben.
Zorg als werkgever voor correcte administratie en heldere communicatie (beleid, saldo’s, vervaldata) om misverstanden te voorkomen.
Rol van collectieve arbeidsovereenkomsten (cao)
In diverse cao’s—zoals in de bouw—staan minimumaantallen roostervrije dagen, opbouw- en opname-regels (bijv. ADV-spaaruren), en hoe je ze vastlegt of wijzigt. Deze bepalingen gaan vóór eigen bedrijfsbeleid. Controleer dus altijd de toepasselijke cao om naleving en gelijke behandeling te borgen.
Uitdagingen rond roostervrije dagen
Samenvallen met schoolvakanties/feestdagen of piekperioden kan planning lastig maken. Continuïteit waarborgen vraagt vooruit plannen (jaarkalender), bezettingsnormen en een eerlijk rotatiemodel.
Ziekte & roostervrij: ziekte op een roostervrije dag telt in de regel niet als werkdag; compensatie of doorschuiven van ADV/roostervrij verschilt per cao/regeling. Voor vakantiedagen geldt: wettelijke vakantie-uren die samenvallen met ziekte worden niet afgeschreven; bovenwettelijke kan de cao anders regelen.
Rechten en verplichtingen
Respecteer wettelijke en cao-afspraken en leg procedures vast. Informeer medewerkers tijdig over vervaldata: wettelijke vakantiedagen vervallen 6 maanden na afloop van het kalenderjaar; bovenwettelijke verjaren doorgaans na 5 jaar (tenzij cao anders bepaalt). Roostervrije dagen (ADV) volgen de cao/bedrijfsregeling voor geldigheid en meenemen.
Tips
- Gebruik één systeem voor aanvragen/saldi (kalender, goedkeuringen, rapportages) om transparantie te borgen.
- Publiceer duidelijke richtlijnen (wie, wat, wanneer; doorlooptijden; volgorde van toewijzing bij schaarste).
- Plan piekperiodes vroeg met een jaarkalender en bezettingsnorm; communiceer ‘vergrendelde’ data tijdig.
- Hanteer een eerlijk rotatieschema voor populaire weken (zomer/kerst), met jaarlijkse roulatie.
- Maak ruimte voor maatwerk (schoolvakanties, mantelzorg) binnen redelijke grenzen en cao-kaders.
Conclusie
Effectief beheer van roostervrije en vakantiedagen begint bij heldere regels (wet/cao), transparante procedures en een goede planning. Dat verhoogt tevredenheid en waarborgt de operationele continuïteit. Blijf communiceren, registreer zorgvuldig en wees waar mogelijk flexibel—zo houd je de organisatie én je mensen in balans.
- Eenvoudige personeelsplanning
- Overzichtelijke urenregistratie
- Makkelijke verlofregistratie
