Wat zijn de regels bij consignatie in 2024?

Consignatiedienst, het klinkt misschien spannend, maar het is in principe hetzelfde als oproepdienst. Het is dan ook goed mogelijk dat je te maken krijgt met consignatiediensten als je bijvoorbeeld werkt als slotenmaker. In dergelijke branches zijn oproepdiensten vaak onderdeel van de functie, maar consignatiediensten worden door het aanhoudende tekort aan personeel ook belangrijker in andere branches. Dit is handig voor als je als je bedrijf veel werkt met spoedgevallen. Werknemers moeten buiten werktijd bereikbaar voor oproepen zijn, maar waarom? Alle reden om eens diep in de regelgeving achter consignatiediensten te duiken.

Wat is consignatiedienst?

Volgens onze overheid mag je pas spreken van consignatiedienst als je aan 3 vereisten voldoet. Je moet allereerst bereikbaar zijn voor zakelijke oproepen buiten de normale werktijden. In de meeste gevallen geldt dat je bereikbaar moet zijn tijdens pauzes, tussen twee diensten in of op zaterdag en zondag. De tweede voorwaarde is dat je na een oproep meteen aan het werk gaat. De derde vereiste is dat je bereikbaar moet zijn om op onvoorziene spoedgevallen te reageren.

Consignatiedienst komt veel voor in branches waar je met regelmatig moet reageren op spoedgevallen en onvoorziene omstandigheden. Denk bijvoorbeeld aan de glaszetter die je na een inbraak direct kunt inschakelen als je thuis komt, of de IT’er die 's nachts meteen moet kunnen reageren op een beveiligingslek bij een grote onderneming of overheidsinstantie.

Bij consignatiedienst ben je als werknemer oproepbaar, maar niet op de werkvloer aanwezig. Je bent alleen verplicht om bereikbaar te zijn om bij spoedgevallen zo snel mogelijk aan het werk te gaan.

“Wist je dat alle regels rondom een consignatiedienst in de Arbeidstijdenwet te vinden zijn? Ze staan in Artikel 5:9.”

De Arbeidstijdenwet (ATW) bij consignatiedienst

Wij begrijpen het best als je in de war raakt van al die ingewikkelde zinnen in de wet. Daarom vind je hier de begrijpelijke vertaling van Artikel 5:9. In een notendop zegt de wet dat je consignatiedienst 14 dagen per 4 weken mag hebben. Dit betekent dat je binnen een periode van 4 weken maximaal 14 dagen beschikbaar mag zijn voor oproepen buiten de normale werktijden. Consignatiedienst mag bovendien niet gegeven worden aan werknemers onder de 18 jaar. Dat is ook niet onbelangrijk.

Er is een regel die stelt dat de tussenliggende tijd arbeid en vrije tijd duidelijk gescheiden moeten zijn. Dit betekent dat je voldoende rust moet krijgen tussen de verschillende diensten. Volgens de arbeidstijdenwet staan regels die bepalen dat je niet meer dan 13 uur per 24 uur mag werken, inclusief je consignatiedienst. Bovendien moet je na een nachtdienst van 13 uur een rustperiode van minimaal 11 uur hebben.

Het belang van schriftelijke instemming voor consignatiediensten

Als werkgever is het belangrijk dat je duidelijke afspraken maakt over consignatiediensten. Schriftelijke instemming is hierbij onmisbaar. In de arbeidsovereenkomst of cao moeten de voorwaarden en regels voor consignatiedienst duidelijk zijn vastgelegd. Dit helpt misverstanden te voorkomen en zorgt voor duidelijkheid over werktijden, rusttijden en vergoedingen.

Zonder schriftelijke instemming kan er verwarring ontstaan over de bereikbaarheid en de tijden waarin werknemers beschikbaar moeten zijn. Dit kan leiden tot onnodige stress en conflicten. Zorg er dus voor dat alle afspraken schriftelijk zijn vastgelegd en dat je werknemers hiermee akkoord gaan. Dit bevordert een goede samenwerking en voorkomt problemen in de toekomst.

Collectieve regeling voor consignatiediensten

Een collectieve regeling voor consignatiediensten biedt duidelijke richtlijnen en uniforme afspraken binnen een sector. Deze regelingen, vaak vastgelegd in de cao, kunnen specifieke bepalingen bevatten over de frequentie en duur van consignatiediensten. Bijvoorbeeld, er kan worden vastgesteld dat een werknemer maximaal 32 bereikbaarheidsdiensten per 16 weken mag draaien, met een dagelijkse minimum rusttijd vereist van 11 uur tussen diensten. In sommige gevallen kunnen deze regels wijken per collectieve regeling om tegemoet te komen aan sectorspecifieke behoeften.

Daarnaast kunnen er aanvullende regels zijn over de maximum arbeidstijden om te voorkomen dat de betrokken werknemer overbelast raakt. Dit kan inhouden dat er specifieke vergoedingen worden vastgesteld voor werk buiten de reguliere uren, zoals bij storingen of noodgevallen. Door een collectieve regeling worden werknemers beschermd tegen overbelasting en wordt er gezorgd voor duidelijkheid en consistentie in de voorwaarden voor alle betrokkenen.

De regels voor consignatie bij wekelijkse rusttijd

Volgens de Arbeidstijdenwet mag je 13 uur per 24 uur werken. Heb je dus 8 uur aanwezigheidsdienst dan mag je na je dienst nog 5 uur consignatiedienst hebben. Je hebt bovendien recht op 2 achtereenvolgende dagen vrij per 2 weken. Tijdens deze dagen mag je ook geen consignatiedienst hebben. Zie het als een verplicht weekend. Daarnaast zijn er regels voor consignatiedienst voor en na een nachtdienst. Voor een nachtdienst mag je 11 uur lang niet oproepbaar zijn. Na een nachtdienst mag je 14 uur achter elkaar geen (consignatie)diensten draaien.

Zo zit het met de regels tijdens consignatiediensten ‘s nachts

De regels voor consignatiediensten 's nachts bepalen hoeveel uur je gemiddeld per 16 weken mag werken. Je mag gemiddeld 40 uur per week werken als er 16 of meer consignatiediensten tussen 12 uur 's nachts en 6 uur 's ochtends ingepland staan. Heb je na je laatste oproep een rustperiode van 8 uur achtereenvolgend? Dan mag je gemiddeld 45 uur werken per 16 weken. Hetzelfde geldt als je na een dienst van maximaal 13 uur nog een rustperiode van 8 uur hebt voor middernacht.

Aparte regels voor alleen oproepen

Om het nog ingewikkelder te maken, valt een oproep alleen niet onder werktijd volgens de Arbeidstijdenwet. Word je bijvoorbeeld 5 keer gebeld tijdens de consignatiedienst 's nachts, maar hoef je niet aan het werk om problemen te verhelpen? Dan telt dit niet als werktijd. De klok begint pas te tikken zodra je een oproep krijgt waardoor je aan het werk moet. Per oproep geldt dat je minimaal een half uur aan het werk moet zijn om de tijd als werktijd te beschouwen. Word je na een klus binnen een half uur weer opgeroepen? Dan worden de 30 minuten tussen de 2 oproepen wel als werktijd geteld. De reistijd naar je werk toe telt ook als werktijd.

Is er recht op vergoeding bij consignatiediensten?

Officieel is er geen wettelijk recht over vergoedingen voor consignatiediensten. Toch staan er meestal afspraken over een vergoeding in het contract of de cao van de branche. Volgens HR kiosk is de gemiddelde vergoeding voor consignatiediensten doordeweeks zo’n € 50 per dienst. Voor consignatiediensten in het weekend of tijdens feestdagen geldt een gemiddelde vergoeding van € 100 per dienst. Meestal wordt er een maandelijkse vergoeding bepaald op basis van de waarschijnlijkheid dat je tijdens de consignatiedienst aan het werk moet. Voor bijvoorbeeld regiomanagers in de retail ligt de vergoeding daardoor meestal lager dan de vergoeding voor storingsmonteurs.

Wat is het verschil tussen consignatiedienst, bereikbaarheidsdienst en aanwezigheidsdienst? 

We weten nu wat consignatiedienst is. In een notendop moet er sprake zijn van een noodgeval waar je gegarandeerd op kunt reageren tijdens een consignatiedienst. Dit is anders bij een bereikbaarheidsdienst. Het grote verschil is dat de oproepen tijdens een bereikbaarheidsdienst min of meer onderdeel zijn van de functie. Denk aan beroepen als chirurg of een privépiloot die op elk moment opgeroepen kan worden. Wettelijk gezien is er bij bereikbaarheidsdiensten geen maximum van 14 dagen per 4 weken, maar het aantal oproepdiensten die je mag draaien is wel beperkt. Bij de bereikbaarheidsdienst is het een normaal onderdeel om opgeroepen te worden.

Bereikbaarheidsdienst

De algemene regels rondom bereikbaarheidsdiensten zijn als volgt. Allereerst mag de dienst maximaal 24 uur duren. Tijdens deze 24 uur moet je bereikbaar zijn om direct aan het werk te gaan. Je krijgt betaald zodra je aan het werk moet, net zoals bij consignatiediensten. Je mag maximaal twee bereikbaarheidsdiensten achter elkaar draaien als je 11 uur vrij bent tussen twee diensten in. Als uitzondering hierop mag je 1 keer per week 8 uur vrij houden tussen dubbele diensten in en 1 keer per week 10 uur. Tot slot geldt dat je per 16 weken 32 bereikbaarheidsdiensten mag draaien, waarvan niet meer dan 3 diensten per week.

Aanwezigheidsdienst

Je verdient een schouderklopje als je het allemaal nog volgt. Gelukkig is de aanwezigheidsdienst voor veel mensen een stuk herkenbaarder. Een aanwezigheidsdienst is namelijk precies wat je ervan verwacht. Een dienst waarbij je op de werkplek aanwezig moet zijn om je werkzaamheden uit te voeren. Je hebt hierbij meestal niet te maken met ingewikkelde arbeidstijden en regels, omdat je werkgever het werkrooster bepaald. Je werkgever zorgt ervoor dat je niet meer uren werkt dan is opgenomen in je contract of wettelijk is toegestaan. Ben je werkzaam als zzp'er? Dan is het belangrijk om een goede uren registratie bij te houden. Niet alleen voor jezelf, maar ook voor de belastingdienst. En daar komen wij om de hoek kijken.

“Een strategisch werkrooster voor consignatiediensten helpt bij het stroomlijnen van werkprocessen. Hierdoor wordt de klanttevredenheid vanzelf gestimuleerd.”

Met de software van Shiftbase hoef je nergens meer over na te denken. Wij hebben als het ware een onestopshop voor personeelsplanning ontwikkeld zodat het maken van roosters eenvoudig wordt. Wij weten als geen ander dat het maken van roosters tijd in beslag neemt, maar het kan makkelijker en sneller! De drie belangrijkste functies van onze software zijn: 

• Uitgebreide personeelsplanning, voor het maken van strategische bezettingsroosters;
• Urenregistratie, voor een accurate en actuele urenregistratie;
• Verlofregistratie, waardoor voorbereiding op periodes van afwezigheid eenvoudiger wordt. 

Tips voor werknemers die consignatiediensten draaien

Als je werknemers hebt die consignatiediensten draaien, is het belangrijk om hen goed voor te bereiden. Hier zijn enkele praktische tips die je kunt delen met je werknemers:

1. Planning van oproepvrije dagen: Zorg ervoor dat je werknemers hun oproepvrije dagen goed plannen. Dit helpt om voldoende rust te krijgen tussen de diensten door.
2. Effectief omgaan met werk- en vrije tijd: Moedig je werknemers aan om hun werkdagen en vrije tijd zorgvuldig te beheren. Dit helpt bij het voorkomen van overbelasting en zorgt voor een goede balans.
3. Reageer snel op oproepen: Tijdens consignatiediensten is het belangrijk dat werknemers zo snel mogelijk reageren op oproepen. Dit minimaliseert de wachttijd en zorgt voor een efficiënte afhandeling van taken.
4. Houd pauzes goed bij: Het is belangrijk dat werknemers tijdens hun diensten voldoende pauze nemen om optimaal te kunnen blijven functioneren.
5. Beheer je urenregistratie: Vooral voor zzp'ers is het belangrijk om een goede urenregistratie bij te houden. Dit is niet alleen handig voor henzelf, maar ook voor de belastingdienst.
6. Goede balans vinden: Bij stand by diensten is het belangrijk om een goede werk-privé balans te vinden, zodat jouw werknemer niet overprikkeld worden.
7. Wees voorbereid op wachten: Tijdens consignatiediensten kan er veel tijd verloren gaan aan wachten. Moedig je werknemers aan om deze tijd nuttig te besteden, bijvoorbeeld door te lezen of werkgerelateerde taken te doen.
8. Vergoedingen en contracten: Zorg ervoor dat de vergoedingen duidelijk in het contract of de cao zijn vastgelegd. Dit voorkomt misverstanden over wat werknemers kunnen verwachten.

Conclusie

Bij het beheren van consignatiediensten is het van essentieel belang dat zowel werkgevers als werknemers de regels en afspraken goed begrijpen en naleven. Werknemers moeten erop kunnen vertrouwen dat hun werktijd vergoed krijgt, en dat de arbeidstijdenwet geldt voor alle aspecten van hun dienst. Dit betekent dat ze tijdens hun arbeid minstens de wettelijk vastgestelde rust- en werktijden moeten krijgen. De arbeidstijd begint zodra de werknemer oproepbaar is en beschikbaar moet zijn voor eventuele noodgevallen of storingen.

Daarnaast hebben werknemers volgens de wet en cao's recht op een eerlijke behandeling en compensatie. Het is de verantwoordelijkheid van de werkgever om deze regels met de grootst mogelijke zorgvuldigheid toe te passen. Dit houdt in dat de planning en toewijzing van consignatiediensten zorgvuldig moeten gebeuren om overbelasting te voorkomen en de werk-privébalans te waarborgen. Door deze richtlijnen te volgen, wordt de veiligheid en het welzijn van elke betrokken werknemer gegarandeerd.

Een groot voordeel aan het werken met Shiftbase is het gebruiksgemak voor werkgevers en werknemers. Je kunt roosters eenvoudig in elkaar knutselen met het drag & drop systeem en als het bezettingsrooster gemaakt is, deel je het eenvoudig met personeel zonder de omgeving te verlaten. Onze personeelsplanning software controleert bovendien real-time of de gemaakte roosters de Arbeidstijdenwet niet overtreden.